2015 yılından beri başımıza gelmeyen kalmamış gibi... Darbe girişimden Papaz krizine, defalarca tekrar eden döviz krizlerinden S400'lere, Pandemiden Rusya - Ukrayna savaşı na belki de yüz yılda bir yaşanacak ancak bir jenerasyonun hayat diliminin sadece 7 senelik kısmına sıkışmış olağan ötesi bir tarihsel süreç yaşıyoruz. Tabii tüm bunların en sonunda ise Türk Ekonomisinin tabiri caizse uzunca bir süredir unutmuş olduğu Türk Lirasının değer kaybı ve sonucunda 'Enflasyon Canavarı'nın' hortlamasına şahit oluyor, bu süreci iliklerimize kadar yaşıyoruz.
Tarihi ve analizi seven birisi olarak bunu tarihsel rakamlarla biraz daha açmak gerekirse bundan yaklaşık 17.5 yıl önce 31 Aralık 2004 tarihinde Eski Türk Lirasın'dan altı sıfır atıldığında 1 Amerikan Dolari 1.34 YTL'ye eşitti. 4 Ağustos 2008'de TL en değerli seviyelerinden birinde yani $1 = TL1.15 idi. Ekonomi iyi giderken ve herkes $1 = TL1 beklentisindeyken kur yatay seyrini devam ettiriyor ve 4 Kasım 2010 tarihinde aşağı yukarı 6 sene önceki değerine, yani $1= TL1.39'ye geliyordu. Bugünden yaklaşık sadece 9 yıl önce ise yani 23 Ağustos 2013'de $1 = TL2.00 psikolojik (!) sınırını ise aşıyordu...
Hikayenin gerisini ise biliyorsunuz. Bu bülteni yazdığım gün olan 5 Temmuz 2022 tarihinde ise $1 = TL17 seviyelerinde seyretmektedir.
Yani, 9 yıl önceye göre cebimizdeki TL o günkü değerinin %11.76 sına gerilemiştir. Sonucunda ise eşit miktardaki TL'nizle 9 yıl önce alabileceğiniz Dolar bazında fiyatı sabit kalmış herhangi bir ürün veya hizmetin bugün ancak %11.76 sı kadarını alabiliyorsunuz. Buna üzülerek 'fakirleşme' deniyor.
Konuyu Kuzey Kıbrıs Emlak piyasasına getirecek olursak, piyasanın sırf yukarıda bahsettiğim sebeplerden TL kazanan yereller ile Doviz kazanan yabancılar olmak üzere ikiye ayrılmış olduğunu görmekteyim. Ülkemize gelen yabancı alıcıların tercih ettiği bölgeler olan özellikle Girne'nin doğusu ve batısıylaIskele bölgesinde Pandemi öncesini de geçen talepler olmaktadır. Ancak yerel alıcıların tercih ettiği bölgelerde ise, özellikle Lefkoşa, Girne Merkez ve Mağusa'da ise bir o kadar talep daralması yaşanmaktadır.
Tüm bunların doğal sonucu olaraktan ise yurt dışı alıcıların talep gösterdiği yerlerde artan fiyatları ancak yerlilerin talep gösterdiği yerlerde ise talep düşüklüğünden dolayı satılamayan ve inşaat maliyetlerindeki artışlara rağmen fiyatları arttırılamayan daireler veya villaları görmekteyim.
Tabii ki bu ebediyen böyle sürmeyecek. Satış adetleri düşen bölgelerde olan müteahhitler hızlıca satış rakamları yüksek seyreden bölgelere kayacak ve satışı yavaş olan bölgelerdeki satışta olan bitmiş veya bitmeye yakın olan konut sayısı düşecektir. Bu ise eninde sonunda bu bölgelerdeki fiyatları da yukarıya doğru çekecektir.
Tabii bu gibi durumlarda Devletin devreye girerek özellikle genç, ilk defa alıcılara tapu devir harcı sıfırlaması, kredi faizi sübvansiyesi veya hatta hibe ile yolu ile destek vermesi en doğrusu olmakla birlikte Kuzey Kıbrıs için bu yönde bir adımın olacağıyla ilgili herhangi bir duyumum yoktur.
Benim öngörüm ise şu yöndedir: Şu anda hala daha özellikle de Lefkoşa bölgemizde bitmiş konut stoku mevcuttur. Ancak, eldeki var olan bitmiş daire ve bitmiş villa stokunun tükenip, inşaat malzemesi fiyatlardaki artışın konut satış bedellerine yansımaya başlamasıyla birlikte önümüzdeki dönemde konut fiyatlarında artış olması kaçınılmaz olacaktır.
Parasını ve yatırımını 'En Güvenli Liman' olan emlakta tutmak isteyenlere her zamanki gözlemim olan Arsa/Arazi ve Ticari Nitelikli gayrimenkullere ek olaraktan bu ay da özellikle bitmiş daire ve bitmiş villaları da düşündürmek isterim. Çünkü çok da uzun olmayan bir süreçte döviz bazında değer artışı yaşayacakları kaçınılmazdır.
